Definify.com
Definition 2024
नक्षत्र
नक्षत्र
Sanskrit
Etymology
Probably from the root नक्षति (√nakṣ, “to come near, approach, arrive at, get, attain”).
Noun
नक्षत्र • (nákṣatra) n
- a star or any heavenly body
- RV 6.67.6c
- ता हि कषत्रं धारयेथे अनु दयून दरंहेथे सानुमुपमादिव दयोः |
- दर्ळ्हो नक्षत्र उत विश्वदेवो भूमिमातान दयां धासिनायोः ||
- tā hi kṣatraṃ dhārayethe anu dyūn dṛṃhethe sānumupamādiva dyoḥ |
- dṛḷho nakṣatra uta viśvadevo bhūmimātān dyāṃ dhāsināyoḥ ||
- So, through the days maintaining princely power. ye prop the height as ’twere from loftiest heaven.
- The Star of all the Gods, established, filleth the heaven and earth with food of man who liveth.
- RV 6.67.6c
- the Sun
- (sometimes collectively) "the stars" (e.g. VII. 86, 1 RV. etc.)
- an asterism or constellation through which the moon passes, a lunar mansion (AV. etc.)
- श्रविष्ठा (śraviṣṭhā) or धनिष्ठा (dhaniṣṭhā), शतभिषज् (śata-bhiṣaj), पूर्वभद्रपदा (pūrva-bhadrapadā), उत्तरभद्रपदा (uttara-bhadrapadā), रेवती (revatī), अश्विनी (aśvinī), भरणी (bharaṇī), कृत्तिका (kṛttikā), रोहिणी (rohiṇī) or ब्राह्मी (brāhmī), मृगशिरस् (mṛga-śiras) or आग्रहायणी (āgrahāyaṇī), आर्द्रा (ārdrā), पुनर्वसू (punarvasū) or यामकौ (yāmakau), पुष्य (puṣya) or सिध्य (sidhya), आश्लेषा (āśleṣā), मघा (maghā), पूर्वफल्गुनी (pūrva-phalgunī), उत्तरफल्गुनी (uttara-phalgunī), हस्त (hasta), चित्रा (citrā), स्वाती (svātī), विशाखा (viśākhā) or राधा (rādhā), अनुराधा (anurādhā), ज्येष्ठ (jyeṣṭha), मूल (mūla), पूर्वाषाढा (pūrvā*ṣāḍhā), उत्तराषाढा (uttarāṣāḍhā), अभिजित् (abhijit), श्रवण (śravaṇa)
- pearl (L.)
Declension
| Neuter a-stem declension of नक्षत्र | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | नक्षतरम् (nakṣataram) | ||
| Gen. sg. | नक्षतरस्य (nakṣatarasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | नक्षतरम् (nakṣataram) | नक्षतरे (nakṣatare) | नक्षतराणि (nakṣatarāṇi) |
| Vocative | नक्षतर (nakṣatara) | नक्षतरे (nakṣatare) | नक्षतराणि (nakṣatarāṇi) |
| Accusative | नक्षतरम् (nakṣataram) | नक्षतरे (nakṣatare) | नक्षतराणि (nakṣatarāṇi) |
| Instrumental | नक्षतरेण (nakṣatareṇa) | नक्षतराभ्याम् (nakṣatarābhyām) | नक्षतरैः (nakṣataraiḥ) |
| Dative | नक्षतरा (nakṣatarā) | नक्षतराभ्याम् (nakṣatarābhyām) | नक्षतरेभ्यः (nakṣatarebhyaḥ) |
| Ablative | नक्षतरात् (nakṣatarāt) | नक्षतराभ्याम् (nakṣatarābhyām) | नक्षतरेभ्यः (nakṣatarebhyaḥ) |
| Genitive | नक्षतरस्य (nakṣatarasya) | नक्षतरयोः (nakṣatarayoḥ) | नक्षतराणाम् (nakṣatarāṇām) |
| Locative | नक्षतरे (nakṣatare) | नक्षतरयोः (nakṣatarayoḥ) | नक्षतरेषु (nakṣatareṣu) |
Derived terms
- Tamil: நட்சத்திரம் (naṭcattiram) (naṭcattiram)
- Telugu: నక్షత్రము (nakṣatramu)
References
- Sir Monier Monier-Williams (1898) A Sanskrit-English dictionary etymologically and philologically arranged with special reference to cognate Indo-European languages, Oxford: Clarendon Press, page 0524